اسانس بابونه

توضیحات

بابونه و خواص آن

بابونه با نام علمی Matricaria Chamomilla گیاهی از تیره کاسنی( مرکبات) است. ارتفاع این گیاه بین ۳۰ تا ۷۰ سانتیمتر متغیر بوده و ساقه آن دارای انشعاب­هایی است که هر یک از آنها به کاپیتول­هایی به قطر ۵/۲-۱ سانتیمتر منتهی می­شود. گل­ها از دو نوع گلچه زبانه­ای و لوله­ای تشکیل شده­اند و در انتهای ساقه مشاهده می­شوند. گلچه­های کناری زبانه­ای به رنگ سفید و تعداد آنها متفاوت و بین ۱۲ تا ۱۸ عدد در هر گل است و این گلچه­ها از نظر جنسی ماده هستند. گلچه­های میانی نهنج لوله­ای به رنگ زرد دیده می­شوند. این گلچه­ها از نظر جنسی نر ماده( دوجنسی) بوده که پس از باز شدن، استوانه­ای شکل می­شوند.

موارد مصرف بابونه

بابونه یکی از پرارزش­ترین گیاهان دارویی بودهو مصرف آن در جهان از سابقه طولانی برخوردار است. ولی، با این وجود تاریخ استفاده از این گیاه با همه قدمتی که برای آن قائلند به علت مشابهت با چند جنس گیاهی دیگر و سایر گونه­های ماتریکاریا به طور دقیق معلوم نیست. درگذشته صرفاً از گلهای بابونه به صورت سنتی استفاده می­شد ولی در حال حاضر از اسانس این گیاه در صنایع داروسازی، آرایشی، بهداشتی و غذایی به طور وسیعی استفاده می­شود. در کشورمان نیز مصارف داروهای تهیه شده از بابونه در حال افزایش بوده و داروهای متعددی در داروخانه­های کشور به فروش می­رسند که از مواد موثره بابونه در تهیه آنها استفاده شده است.

 – خواص دارویی و درمانی بابونه

مور، معرق، مقوی معده با دشکن، اشتها اور، هضم کننده غذا، صفرابر، قاعده­آور و التیام دهنده است. اثر ضدعفونی کننده ضعیف ولی قاطع دارد. مسکن درد و ضد تشنج نیز می­باشد. چون از ترشح و التهاب­های چرکین مخاط­ها جلوگیری به عمل   می­آورد، از این نظر به کار بردن آن در رفع یبوست­هایی که مواد دفعی مخصوصاً در قولون چپ جمع می­شود، اثر مفید دارد.
از بابونه در موارد سوء هاضمه، آبریزش بینی، آسم، گریپ، درمان قولنج، میگرن، انسداد کبدی و ورم پلک­ها استفاده می­شود. اگر به شیر نوزادان مقدار کمی از دم کرده کاپیتول­های گیاه استفاده شود،  دل­پیچه ناشی از نفخ و حالات تشنجی کودک رفع می­شود.
در استعمال خارجی ضماد، لوسیون و حمام فرآورده­های این گیاه اثر قاطع در رفع بیماری­ها دارد به طوری­که از آن برای محفوظ نگه داشتن زخم از آلودگی­ها و بهبود زخم­های عمیق، زخم انگشتان، رفع التهاب و درمان ورم چشم و مخاط دهان، حلق و لثه­ها می­توان استفاده به عمل آورد. همچنین خستگی چشم را تسکین می­دهد. حمام فرآورده­های گیاه اثر معالج در زخم­های واریسی، اگزماهای کهنه و خارش اشخاص مسن دارد. روغن گیاه ضد تشنج، آرام بخش و ضد التهاب می­باشد و مرهم گل­های آن در درمان زخم، خارش و گزیدگی بکار می­رود(زمان ، ۱۳۸۱).
بابونه در درمان و تسکین دردها بسیار موثر بوده و آرام بخش عضلات است. شهرت بابونه به عنوان مسکن و آرام بخش نیز مبنای علمی دارد و تحقیقات جدیدی که در این مورد انجام شده است نشان می­دهد که بابونه سیستم اعصاب مرکزی را تحت تاثیر قرار داده و اثر آرام بخشی دارد.
بابونه عامل موثری در تحریک گلبول­های سفید خون و افزایش آنهاست و باعث تقویت سیستم دفاعی بدن دربرابر بیماری­ها می­شود. بابونه به دلیل وجود اسپیرواتر دارای خاصیت ضد اسپاسم قوی و به دلیل وجود کامازولن دارای خاصیت ضد آلرژیک است. اثر ضد التهاب بابونه به دلیل وجود کامازولن و آلفابیسابولول موجود در اسانس آن است.

در چین و ژاپن، گل­های خشک آن را با چای دم کرده و به عنوان بادشکن استفاده می­کنند. در آلمان گل بابونه به عنوان یک چای دارویی استاندارد برای مصرف خوراکی و شکل شوینده غرغره، کرم یا پماد، بخور و افزودنی در حمام و سونا پذیرفته شده است. در طب آلمان، فرآورده­های بابونه انتخاب اول جهت درمان حساسیت­های پوستی کودکان می­باشد. با وجود استفاده عمومی از چای بابونه به عنوان آرام بخش خفیف و خواب آور، در کشور آلمان به علت عدم وجود تحقیقات چاپ شده، مصرف گیاه به این منظور پذیرفته نشده است